تحلیلی بر تصویرنمایی نهج‌البلاغه از فرهنگ بینشی و کُنشی فرماندهان مسلمان

مقدمه و هدف پژوهش: با توجه به اینکه یکی از مجال­های تصویر­نماییِ نهج­البلاغه، ترسیم فرهنگ حاکم بر بینش فکری و کُنش عملی فرماندهان مسلمان در میدان­های جنگ و غیر آن است و فرهنگ نیز، شاخص ممیّز گروه­های مختلف بشری از یکدیگر در بازشناخت آن­ها از سایر طیف­ها یا گروه­های نظیر در جوامع دیگر است، این مقاله کوشیده است، پاره­ای از ظرائف فرهنگی فرماندهان اسلامی را در حوزۀ پندار و کردار با رویکرد بلاغی و ادبی از منظر نهج­البلاغه مطالعه نماید. روش پژوهش: گردآوری اطلاعات پژوهش، به روش کتابخانه­ای؛ ابزار گردآوری آن، فیش‌برداری؛ تنظیم یافته­ها در قالب جداول و تحلیل یافته‌ها نیز از نوع توصیفی بوده است. یافته‌ها: مؤلفه‌ها و صفات مورد توجه و تأکید حضرت علی(ع) برای فرماندهان و مدیران در25 نامه از نامه‌های نهج‌البلاغه ذکر شده است. صرف نظر از ویژگی‌ها و صفاتی که با وجود اختلاف در لفظ، از ترادف معنایی برخوردارند، از منظر مولای متقیان(ع)، 130 ویژگی شاخص و محوری، از اوصاف و خصائص برجسته فرماندهان مسلمان در حکومت اسلامی بوده و این ویژگی­ها، می­باید پایه و اساسِ منش و روش آنان در انجام وظایف و تکالیف­شان در برابر خداوند و امام و ولی زمانه، در قبال زیردستان و در مواجهه با دشمنان در حالات مختلف نبرد باشد که این ویژگی ها در قالب جداولی در متن مقاله ارائه شده­اند. نتیجه گیری: بن­مایه­ی فرهنگ­ حاکم بر بینش و کُنش فرماندهان­ مسلمان، مؤلفه­هایی چون تقوا، اصالت خانوادگی، نجابت، پندپذیری، فرمان­پذیری، عدالت، مهربانی، پاکدلی، پاکدستی، خردمندی، فرهیختگی، بردباری، عفوپذیری، زیرکی، قانون­مندی، کارآمدی، شجاعت، جنگاوری و دلیری است که نهج­البلاغه این فرهنگ را به خوبی تصویر نموده­است.